Nước Cộng Hoà Sénégal - République du Sénégal
Với thủ đô Dakar hướng ra Atlantic, nước Cộng hoà Sénégal có diện tích 196.190 km2, dân số hơn 14 triệu, nằm cạnh các nước bạn Mauritania, Mali, Guinea, Guinea Bissau và chứa xứ sở nhỏ xíu Gambia gọn trong lãnh thổ mình. Ngôn ngữ chính là tiếng Pháp như thời thuộc địa, nhưng chỉ được xử dụng thông thạo bởi 29% dân, đa số là người có học vấn hay nghề nghiệp. Sénégal có đến hơn 20 thổ ngữ quan trọng, mà được dùng nhiều nhất là tiếng Wolof với 70%, hay tiếng créole vốn là một pha trộn bất thành văn. Hồi giáo được các thương gia theo thuyền trên biển rộng hay trên lưng lạc đà xuyên sa mạc truyền đến từ thế kỷ thứ 10, cho số tín hữu Hồi giáo tại Sénégal ngày nay lên đến 95%. Thiên Chúa giáo qua nhiều thế kỷ xâm lăng và truyền bá của các cường quốc trời Âu vẫn không thể trụ được, do chỉ có khoảng 4% tín đồ. Đa thần giáo cổ truyền hay cả các hủ tục vẫn còn được một số ít dân gìn giữ, và người dân Sénégal sống trong tinh thần rất cởi mở, hoà đồng tôn giáo.
Trên vùng đất thấp và có nhiều đồng cỏ nơi đây các nhà khảo cổ đã thấy có vết tích cư dân từ nhiều thế kỷ trước Công nguyên. Dân từ nhiều miền xa tiếp tục tìm đến đông đảo, quy tụ nên nhiều bộ lạc.. Rồi theo thời gian các vương quốc được hình thành. Thương thuyền và các nhà thám hiểm hàng hải Bồ Đào Nha đã đặt bước khám phá đầu tiên lên bờ biển này vào thế kỷ 15, cho các cuộc đổi chác hàng hoá khi Sénégal đang là một phần của đế chế Mali.. Sau đó người Bồ Đào Nha mau chóng tổ chức việc ruồng bắt dân bản tộc cho thương vụ bán buôn nô lệ mang nhiều lợi nhuận, do nhu cầu cung cấp nhân công trẻ và khỏe mạnh cho các thuộc địa, mà nhiều vương quyền Âu châu chiếm được trên miền Tân Thế Giới cũng như ở biết bao vùng đất đảo xa trên khắp các đại dương. Ngành thương mại nô lệ của Bồ Đào Nha thành công mang vô số tiền của về cho hoàng gia xứ mẹ, khiến các vương quyền Anh, Pháp, Đan Mạch, Netherlands cùng nhẩy vào chiếm đoạt, tranh dành miếng mồi dễ dàng và béo bở này.. Để trong nhiều thế kỷ tiếp, thuyền tầu của các hạm đội hùng mạnh trời Âu đã thi nhau hoành hành, biến nhiều bờ biển của các phần đất thuộc địa thành lắm trung tâm đầu mối bán buôn nô lệ phồn thịnh. Sénégal rất được ưa chuộng với địa thế nhô ra Atlantic xa nhất lục địa.
Theo các tài liệu lịch sử, có từ 20 đến 25 triệu người Phi châu đã bị ruồng bắt mang đi -hay cả qua thông đồng đổi chác của chính các tù trưởng bộ lạc, với số tử vong trước khi đến bến bờ vào khoảng 15%. Riêng Bồ Đào Nha đã mang chỉ sang Brazil thôi mà đã đến 5.5 triệu phận người khốn khổ da đen. Không kể vương quốc Anh với một đế chế được vinh danh là "Nơi mặt trời không bao giờ lặn" dàn trải khắp hoàn cầu, đã đều đặn mang từng đoàn tù dây bất hạnh này rải rác khắp các lãnh thổ mà mặt trời không hề ngưng soi sáng ấy. Vì thế, ngày nay ở khắp các lục địa hay bao hải đảo lẻ loi trên Pacific hay vùng Caribbean Sea của Atlantic đều tồn tại đông đảo hậu duệ của dòng giống sắc dân đã bị cướp đoạt lẽ sống và bôi xóa cội nguồn, phải chịu sự bất công đến phi nhân tính trong mưu cầu mở rộng lãnh thổ của các hoàng gia trời Âu.
Từ thế kỷ 17 Pháp đã dùng chiến dịch vết dầu loang, từ đánh chiếm đến mua bán sang nhượng nhiều miền đất châu Phi, để Sénégal với thủ đô Dakar vào năm 1898 chính thức trở thành thuộc địa của L'Afrique-Occidentale Française /Khối khu vực Tây Phi mà hoàng gia Pháp đã gom trọn trong tay.
.. Theo thời gian, tinh thần và ý thức của người dân châu Phi cũng dần thành hình. Nhiều mầm mống chống đối được khởi xướng trên lắm xứ sở, ngày càng có quy củ vững vàng. Sénégal đã đóng vai trò quan trọng trong việc phát động phong trào dành chủ quyền dân tộc, nêu cao lòng bất khuất và việc thu hồi dân tộc tính Phi châu phải là của chính người Phi châu cho nhiều tổ chức đấu tranh.. Để từ sau Thế Chiến l, nhất là sau Thế Chiến ll, các nhóm có vũ trang quyết liệt dành chủ quyền đã bùng nổ mạnh mẽ trên nhiều thuộc địa.. Riêng tại Sénégal, Pháp thoạt đầu phải nhượng bộ, cho Sénégal quy chế một nước Cộng Hòa tự trị, để cùng Sudan họp thành Liên bang Mali, nằm trong Khối Liên hiệp Pháp. Nhưng chỉ ít lâu sau liên bang này được giải thể, và Sénégal chính thức trở thành một quốc gia độc lập năm 1960, theo thể chế Cộng hoà tổng thống.
Người Phi châu nổi tiếng khắp nơi, nhất là trên nước Pháp trước và sau thời thuộc địa là ông Léopold Sédar Senghor 1906-2001. Vị tổng thống đầu tiên của Sénégal (1960-1980) từ thuở thiếu thời đã theo học tại trường trung học nổi tiếng Louis-le-Grand và Université de Paris. Sống và làm việc tại thủ đô hoa lệ, lập gia đình với một Parisienne, ông Senghor là bạn tâm giao được quý trọng của nhiều danh nhân và chính trị gia Pháp, nhất là của cố tổng thống Georges Pompidou.. Để ông dần khẳng định khả năng, được thăng tiến tới chức vụ bộ trưởng lẫn quân sư chính trị trong nội các của tổng thống Charles de Gaulle. Ông còn là một nhà văn và nhà thơ tài ba, mà các tác phẩm luôn ca ngợi một thế giới đại đồng lý tưởng lẫn niềm tự hào về mầu da dân tộc. Ông Senghor cũng là một hiền triết được vinh danh, là người da mầu đầu tiên được bầu vào Hàn Lâm Viện Pháp /Accadémie Française -do ngài hồng y Richelieu thành lập năm 1635 nhằm chỉnh đốn và thăng hoa văn chương cùng ngôn ngữ Pháp, vốn chỉ luôn có 40 thành viên. Sénégal may mắn có được ông Senghor, một trí thức với nhiều kinh nghiệm chính trường làm tổng thống sau ngày dành được độc lập, để trong 20 năm cầm quyền ông đã ra sức tổ chức nội bộ cùng ổn định nền kinh tế và xã hội nước nhà.. Sau khi nghỉ hưu, ông dành thời gian viết sách, làm thơ.. Và qua đời trên đất Pháp, nhưng được mai táng trên đất mẹ, hưởng thọ 95 tuổi.
Sénégal ngày nay là một xứ sở tân tiến, là mẫu hình thành công đáng kể cho các nước bạn trên lục địa. Không có nội chiến của các phe đảng hay bộ tộc gây máu lửa tang thương, cũng chưa hề xẩy ra cuộc chính biến để tranh đoạt quyền thế nào. Nền giáo dục, hành chính, luật pháp được dựa theo mẫu hình của nước Pháp, xã hội khá có tôn ti trật tự, những cuộc bầu cử không gây bất mãn và nạn tham nhũng chốn công quyền không đáng kể. Sénégal giữ liên hệ tốt đẹp với các cường quốc trên thế giới, cố gắng cải cách và đa dạng hoá nền kinh tế, phát triển ngành du lịch, mời gọi các chuyên viên kỹ thuật và các nhà đầu tư quốc tế nhằm khai thác nhiều lĩnh vực cần kíp trên nước nhà, và đã nhận được nhiều trợ giúp, nhất là từ Pháp. Mỹ cũng gởi chuyên gia đến giúp đào tạo nhiều kinh tế gia và sĩ quan quân đội. Và sự hiện diện của nhân lực cũng như tài lực từ Trung Hoa ngày càng thêm nhan nhản!
Nhưng nói chung Sénégal vẫn còn là một xứ nghèo, nên ngoài thủ đô Dakar xem khá tiến bộ với một cơ sở hạ tầng và những khu phố dễ nhìn, nhiều buildings to rộng chứng tỏ có sự quan tâm của của các nhà đầu tư quốc tế, khi đi xa hơn ra vùng ngoại ô hay làng mạc thì thấy sự hụt hẫng và những khăn khó của dân tình càng thêm rõ rệt.
World Bank xếp Sénégal vào hạng lower-middle-income developping countries. Đất nước ít tài nguyên thiên nhiên, kinh tế dựa nhiều vào ngành cung cấp dịch vụ, công nghiệp có chút khả quan và nông nghiệp đủ dùng và cũng để xuất cảng đậu hạt, lúa thóc hoa mầu, hải sản đã chế biến.. nhằm trao đổi nhiều nhu yếu phẩm với Pháp, Mỹ, Đức, Canada..
Như ở nhiều quốc gia trên thế giới, nạn thất nghiệp luôn là mối âu lo cho đời sống dân tình, và dù với nhiều cố gắng của chính quyền, vấn nạn này xem ra khó giải quyết. Mức chênh lệch giữa các giai cấp xã hội là cũng một thực tế đáng ngại, cả vấn nạn nghiện ngập hay phạm pháp nơi giới trẻ như hằng thấy trên lắm thành phố lớn, vẫn là một bài toán khó giải cho chính quyền. Thêm nữa, nhiều bịnh dịch hiểm họa -mà tỉ phú Mỹ Bill Gates đã bỏ ra rất nhiều công của giúp Phi châu tận diệt, cũng chưa hoàn toàn biến mất nên còn gây nhiều tử vong, luôn là một nhức nhối lớn cho Sénégal và bao quốc gia khác trên lục địa có lắm khăn khó này.
Với số cư dân hơn 5 triệu, thủ đô Dakar nằm ven hải cảng quan trọng, thu giữ đến 80 % các sinh hoạt thương mại của nền kinh tế cả nước. Dakar và vùng phụ cận có nhiều khu vực còn giữ được nét đẹp của lắm kiến trúc Pháp thời thuộc địa.
Thêm vào là nhiều công trình tân tiến như *Le Monument de la Renaissance Africaine rất vĩ đại -được khoe là cao to và bề thế hơn cả tượng Nữ thần Tự do New York, nhằm vinh danh niềm tự hào và sự hồi sinh của dòng giống dân da mầu châu Phi. *La Porte du Troisième Millénaire, từ đầu Thiên niên kỷ thứ ba ghi dấu ngày đất nước tiến về tương lai với hy vọng.
Với những đồi cát uốn lượn, bao ốc đảo và cảnh sắc trùng điệp vô cùng ngoạn mục, sa mạc cát nóng Sahara thật là một kỳ quan, được ca tụng là có sức quyến rũ đến khó tưởng. To rộng nhất thế giới với diện tích khoảng 9 triệu km2, Sahara trải dài trên miền Bắc lục địa Phi châu qua 10 quốc gia, từ ven Atlantic đến Biển Đỏ. Cuộc Rally Paris-Dakar tổ chức từ Pháp quy tụ nhiều pilotes chuyên nghiệp của các loại xe mô tô, camions và quads thuộc các danh hiệu nổi tiếng hàng đầu thế giới, từ 1978 đều có mặt trong cuộc tranh tài hàng năm. Được khởi hành từ Paris xuống miền Nam nước Pháp, với sự tham gia của trên 40 quốc gia, đoàn người theo thuyền trên biển Mediterranée đến Algérie, để từ đấy người và xe sẽ vượt bao bất trắc cùng khăn khó của 9000 km vùng cát đỏ Sahara.. Và kết thúc tại miền cát nóng Dakar.
Rally Paris-Dakar là bộ môn sport được sánh ngang với Formula One /Grands Prix Automobiles, được đông đảo người Âu châu ưa chuộng. Những năm sau này các cuộc tranh tài được chuyển sang Brazil và trên nhiều xứ Nam Mỹ, vì lý do bất an ninh trên nhiều phần đất Phi châu.
Huyền Anh - BTX69
*** *** ***
Gửi ý kiến của bạn
