Petra, The Rose-Red City

23 Tháng Năm 20193:14 CH(Xem: 3480)
Petra, The Rose-Red City 
 
Trên một vùng vịnh của Biển Đỏ, không xa Kênh đào Suez và biển Méditerranée, thuyền ghé bến cảng thành phố Aqaba.  Theo xe qua 50 km xa lộ đến Wadi Rum.  Chiếc 4x4 vòng vo trên những nhấp nhô đồi cao và thung lũng thấp, thênh thang dàn trải một biển cát rực rỡ sắc vàng lẫn đỏ au sa mạc, chập chùng bao dẫy núi mà qua nhiều triệu năm gió cát xói thổi đã tạo nên lắm hình dạng lạ kỳ..  Sau, xe đi thêm khoảng 80 km nữa đến Khu vực bảo tồn di tích Thành phố đá đỏ Petra.
 
 
   IMG_7519      IMG_7382      IMG_7524  
 
Thành cổ Petra nằm bên những triền núi của một vùng thung lũng sa mạc cát vàng thuộc tỉnh bang Wadi Musa “The Guardian of Petra”.  Wadi Musa /Valley of Moses -từ tích xưa cho rằng thiên sứ Moses khi dẫn dắt đoàn dân Do Thái vừa thoát kiếp nô lệ trên Ai Cập, đã cùng nhau xuyên đồi núi và vạn dặm sa mạc, cả Biển Đỏ được thiên lệnh từ Moses xẻ đôi làn nước, giúp nhóm tuyển dân của Đức Chúa Jahweh về vùng Đất hứa dành riêng cho họ. Moses từng dùng cây gậy gõ vào một phiến đá khiến nước tuôn trào, giúp hạ cơn khát của nhóm dân lạc loài suốt 40 năm giữa vùng gió cát  nơi đây..  Để nhiều thiên niên kỷ sau, người Nabataean đã nghĩ ra phương cách dẫn nước từ Ain Musa /Moses’s water Springs, Moses’s Well  và nhiều nguồn mạch ngầm, cho len lỏi qua những triền đá giữa môi trường khắc nghiệt, về đến thủ đô Vương quốc Nabataean với những đập nhỏ, kênh đào, hồ chứa nước..  
 
   IMG_7341          IMG_7346          IMG_7321       IMG_7307

Nằm trên miền đông nam của Kingdom of Jordan cách thủ đô Amman 232 km, Petra được thiên nhiên biệt đãi với nhiều loại oxydes métalliques trong đá, như mầu đỏ từ sắt, mầu đồng từ lưu huỳnh, các mầu vàng, nâu, ngà, cam, tím.. là hỗn hợp khoáng chất qua biết bao quy trình tiến hóa, cho thung lũng Petra một cảnh quan huy hoàng, rực rỡ sắc mầu hiếm quý giữa trùng điệp núi đồi.  Petra /petros, al-butra, pierre, đá  hay theo tiếng arab cổ Raqmu /The Bariolee, rainbow-colorednơi có vết tích cư dân từ thời tiền sử với nhiều hình khắc tạc và tranh đá petroglyphs trong hang động.. Qua nhiều thế kỷ sau, lắm sắc dân du mục, như dân Edomite cũng từng rủ nhau đến vùng đồi núi nơi đây dựng lều lập trại, chăn nuôi gia súc.. Rồi bỏ đi
 
        IMG_7283        IMG_7483        IMG_7493

Khoảng 600 năm trước thiên niên kỷ đầu, đông đảo dòng giống dân Nabataean -một bộ tộc thuộc vịnh Arabia đã cùng nhau đến định cư trên vùng thung lũng chênh vênh đá núi này, từ địa thế thuận lợi ở cuối con đường thương mại hun hút dài xuyên sa mạc của họ, lại không xa Biển Đỏ và Địa Trung Hải. Người Nabataean được tiếng tài giỏi, thành công xuất sắc trong việc bán buôn đổi chác các loại hàng quý hiếm như ngọc ngà châu báu, gia vị, tơ lụa, nhựa thơm, gỗ trầm hương, tinh chất dầu hoa và thảo mộc.. với nhiều đoàn caravanserais trên lưng lạc đà, qua lại từ Âu châu đến khắp vùng Arabian Peninsula, xuống tận Arabian Sea, để tiếp tục chuyển tải hàng hóa lên thuyền tầu sang Ấn Độ, Trung Hoa.. theo sóng  nước các vùng biển và Ấn Độ dương.
 
                            IMG_7427              IMG_7469
 
Qua hơn 500 năm, với lợi nhuận từ việc nắm giữ nền thông thương trên toàn vùng, nhất là ngày càng thêm đông đúc dân cư, để người Nabataean dần ra công sức đào sâu tạc rộng trong các triền núi đá sandstone /arenite sa thạch mầu tươi sắc thắm, tạo nên một thành phố với khoảng 800 dinh thự, đền đài lộng lẫy, tháp cao bề thế, viện kịch nghệ, quảng trường vui chơi hay họp chợ, mộ phần.. dàn trải trên 650 km2, đều là những công trình mang nét đẹp hài hoà giữa quà tặng thiên nhiên từ Hoá công đến nghệ thuật do tay người tác tạo, biến những vách đá núi mầu sắc rực rỡ thành tuyệt tác. Từ sự phồn thịnh, dân Nabataean dần có nền tảng vững vàng để lập nước, sau thành Nabataean Kingdom /Nabatea ghi danh trong sử sách qua một nền văn hoá đáng ngưỡng mộ. 
 
      IMG_7465    IMG_7434    IMG_7416    
 
Vào năm 106, sự trù phú và đông đảo đến khoảng 25.000 dân của Vương quốc Nabataean gây khó chịu cho La Mã. Quân binh đế chế được lịnh từ hoàng đế Trajan chiếm đóng khắp vùng đồi núi đá đỏ, buộc dân tiểu quốc của vị vua Nabataean cuối cùng là Rabbell ll phải phục tòng, cùng thay tên mới Arabia Petraea. Trong tay La Mã, Petra dần mất đi các thành công thương mại, nhiều người phải bỏ xứ ra đi..  Thêm những trục lộ tiện dụng được La Mã xây dựng trên khắp các vùng chiếm đoạt, cả nhiều thương cảng được thành lập và đường biển được bảo vệ, khiến Petra dần bị lẻ loi giữa trùng điệp núi đồi. Một thời các tín đồ thuộc Byzantine Empire -của Eastern Roman Empire, do trốn tránh các cuộc bách đạo, cũng tìm đến tạc khắc nhiều giáo đường trên đá đỏ Petra.. Sang thời hùng mạnh của Hồi giáo, muôn vạn quân binh được điều động đi khắp vùng vịnh và tiến xa hơn, qua mục đích nêu cao mầu cờ Độc thần Chính giáo tôn thờ chỉ mình đấng Allah bằng xâm lấn và bạo lực. Thêm vài trận động đất lớn nhỏ đã hủy hoại khá nhiều đền tích trong đá núi Petra, cả san thành bình địa tất cả các khu dân cư và thương mại xây độc lập trên đất bằng.. Khiến Petra thành hoang vắng, rồi chìm vào quên lãng, thỉnh thoảng chỉ là chỗ tạm trú trên đường dài lê bước của vài nhóm dân du mục.
 
   IMG_7323           IMG_7417          IMG_7345          IMG_7414 
 
.. Rất nhiều thế kỷ sau, vào năm 1812, Johann Ludwig Burckhardt người Thụy Sĩ, là nhà địa lý học và thám hiểm phương Đông, qua bao năm tháng sống trên các xứ Ả rạp nên từng nghe kể về một thành phố cổ tạc trong đá núi đỏ của vương quốc Nabataean xưa, là ẩn tích nằm giữa vùng thung lũng sa mạc mà sách thánh cho biết có phần mộ của Aaron, là em thiên sứ Moses. Thúc đẩy bởi niềm ước ao khám phá, Burckhardt cố ra công sức tìm kiếm qua lắm khó khăn..  Và là người Âu châu đầu tiên tận kiến Petra,  để xúc động đến bồi hồi, ngẩn ngơ trước tuyệt tác độc đáo đến lạ kỳ này. Burckhardt đã cho The Lost City of Stone, The Rose-Red city half as old as time  thoát bụi thời gian, tưng bừng khởi sắc, tên ghi trên bản đồ thế giới. 

 CẢNH SẮC PETRA,
Để vào khu vực Cổ thành Petra -được Tổ chức UNESCO vinh danh “One of the most precious cultural properties of man’s cultural heritage”,  sau cổng chính Bab as-Siq khách hoặc dùng xe ngựa hay tản bộ trên đường mòn Siq /Siqit, -trục lộ dài 1.2 km mà một phần nằm giữa đồi cát rải rác hang động và tháp nhỏ. Được chú ý nhất là Obelisk Tomb, lộng lẫy mầu vàng tươi thắm trên đá núi từ đầu thiên niên kỷ thứ nhất, với chóp đỉnh khắc 4 kim tự tháp, dưới có hốc nhỏ chứa tượng tạc của 4 người khuất núi. Phần hốc đá to rộng đào sâu trên mặt đất bằng dùng làm phòng đón tiếp thân nhân, họp mặt hay cho các buổi lễ tưởng nhớ.
 
   IMG_7280     IMG_7515     IMG_7281

.. Tản bước trên đường mòn Siq ngắm cảnh sắc thiên nhiên đầy thú vị.. Đến ngõ vào vùng núi đá qua một rãnh nứt là hẻm nhỏ giữa hai khe núi hẹp -có chỗ chưa được 3 thước, che chắn bởi hai triền vách núi sừng sững cao mang sắc hồng đỏ đặc trưng của vùng thung lũng Petra.
 
     IMG_7289         IMG_7335           IMG_7322           IMG_7330

Cuối đường mòn Siq, trong mờ tối của rãnh hẹp hốc núi bỗng thấy lấp lánh ánh mặt trời sau khe hở của hai bờ vách..  Để khách xa luôn phải thốt lời trầm trồ trước vẻ huy hoàng của Al Khazneh /The Treasury -kỳ tích quan trọng và toàn vẹn nhất trong các đền tháp tạc trên đá núi của cố đô Nabataean, có tuổi đời qua hơn 2 thiên niên kỷ.
 
    IMG_7352          IMG_7360           IMG_7359  

Được tạc sâu khắc rộng ngay trên phần núi đối diện với lối ra của trục lộ Siq, đền Al Khazneh hay Khazneh Al-Firaun /Kho báu của Pharaoh, tâm điểm của các kỳ tích trên cổ thành Petra. Làm lăng mộ vua Arteras IV, thất lộc năm 80 -vào thời lẫy lừng của Nabatea,  Al Khazneh có chiều cao 43 mét trên 28 mét dài, mang ảnh hưởng các đền đài của th đô Alexandria. Mặt tiền lăng tẩm được tạc hình các vị thần trong huyền thoại Ai Cập, Hy Lạp, Assyria với nhiều hàng cột trụ Corinthian qua nét chạm trổ tinh tế trên mỗi đầu cột, hay theo phong cách Pediment với góc cạnh tam giác và kiểu Rotunda tròn trịa.
Bên ngoài hẻm nhỏ Siq là thênh thang Outer Siq, vùng thung lũng dẫn đến toàn khu vực với tất cả đền tháp quan trọng được biết, như các phần mộ mang tên Urn, Silk, Corinthian, Palace, Sextus, Turkmanian, Renaissance, Royal.. Và nào những Nymphaeum, Colonnaded Street, Byzantine Church, Arched Gate, Lion Triclinium, High Palace of Sacrifice, Snake Monument, Al Dei... mà mục Du hành ký đã có bài kể qua.
 
 
IMG_7470     IMG_7464     IMG_7472

* Khu vực Royal Tombs, nằm cao trên vách đá của một dẫy núi rộng, được khắc chạm nhiều mặt tiền tinh tế cùng tạc sâu trong đá cho thành hình một công trình vĩ đại mang tên Lăng mộ Hoàng giaTheo một giả thuyết khác, các lăng tẩm và đền đài hun hút cao qua nhiều bậc thang đá nơi đây còn có thể dành để tôn thờ nhiều vị thần trong huyền thoại Ai Cập, La Mã và Hy Lạp, từ kiến thức qua ngành thương mại trên khắp các vùng biển của người Nabataeans.
   IMG_7488     IMG_7428     IMG_7446 

* Đa số những hốc sâu trong đá núi dùng làm mộ, chỉ một phần nhỏ khang trang được người dân tiện dụng. Ngành khảo cổ đã tìm thấy tàn tích nhiều khu gia cư hay tòa nhà công cộng bằng gạch đá được xây dựng trên đất bằng, hoàn toàn bị hủy hoại sau một cơn địa chấn cực mạnh, mà ngay những ngọn núi cũng bị lung lay, khiến bao đền thờ, mộ phần, tượng đài, tháp cao.. khắc tạc trên vách đá cũng bị ảnh hưởng ít nhiều.

      IMG_7316        IMG_7278        IMG_7450          IMG_7364

 * Hầu hết các lăng tẩm, đền tháp và mộ trên Petra đều trống, do qua bao thế kỷ luôn từng bị xâm nhập và cướp đi các của cải quý báu. Ngoài các phần mộ quan trọng còn có nhiều hốc đá mộ nhỏ của giới thường dân.

    IMG_7498    IMG_7499    IMG_7399    IMG_7396

* The Street of Façades -tên đặt cho một dẫy đền mộ của giới hoàng tộc và quý tộc Nabataean, gây ấn tượng đẹp cho khách thăm với vẻ huy hoàng qua nét khắc chạm và mặt đá được mài nhẵn trên các vách núi hun hút cao rộng mầu tươi sắc thắm.
    IMG_7489      IMG_7395      IMG_7431

* Viện kịch nghệ lộ thiên Nabataean Theatre có chỗ ngồi cho hơn 8500 khán giả, được xây dựng trước thiên niên kỷ đầu theo phong cách Hy Lạp, là hí viện duy nhất thế giới được tạc ngay trên đá núi. Khi quân La Mã xâm chiếm Petra vào năm 106 đã cho chỉnh đổi kiểu dạng để thành Roman Theatre, như trên các thành phố Âu châu dưới mầu cờ đế chế.
 
   IMG_7447   IMG_7374   IMG_7455
 
Những triền núi sandstone /sa thạch trên Petra được ví như một lăng kính vạn hoa nồng nàn sắc hồng thắm, vàng cam, đỏ tía lẫn vân trắng ngà, để luôn rực rỡ  dưới ánh mặt trời, và càng thêm nồng nàn buổi hoàng hôn, khi ánh tà dương cho sắc mầu đá núi Petra thêm đậm đà, và cả vùng thung lũng như rực lửa.
Petra với nhiều danh tặng, là một trong những kỳ quan tuyệt vời và quý báu nhất của nhân loại, từ thiên tạo đến tay người hòa hợp. Petra luôn là một giấc mơ xa của những bước chân lãng du, mê mải trên các cuộc viễn hành khám phá bao nền văn minh ẩn khuất, lắm kỳ tích và cảnh sắc huyền thoại trên quả địa cầu xanh vần vũ quay giữa khoảng không gian bao la vô tận. Với những phận người hạn hẹp của chúng ta. 
 
*Bài thơ đoạt giải thưởng của John William Burgon ca tụng kỳ quan Thành phố tạc từ đá núi đỏ 

Petra,

It seems no work of Man's creative hand,
by labour wrought as wavering fancy planned;
But from the rock as if by magic grown,
eternal, silent, beautiful, alone!
Not virgin-white like that old Doric shrine,
where erst Athena held her rites divine;
Not saintly-grey, like many a minster fane,
that crowns the hill and consecrates the plain;
But rose-red as if the blush of dawn,
that first beheld them were not yet withdrawn;
The hues of youth upon a brow of woe,
which Man deemed old two thousand years ago,
Match me such marvel save in Eastern clime,
a rose-red city half as old as time.

John William Burgon


        IMG_7538      IMG_7534 

*Petra luôn nằm trong danh sách các Kỳ quan của Thế giới. Năm 2008, hơn 100 triệu phiếu bầu “New 7 Wonders of the World” qua Internet (*với 
nhiều tranh cãi !) cho Petra đứng chung với Vạn lý Trường thành, Machu Picchu, Roman Colosseum, Taj Mahal, Christ the Redeemer, Chichen Itza.
 
 
*Huyền Anh, BTX69
 
Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn