Bài
ca của người du tử
Tác
Giả : Thái Phương
Người
con nào thì cũng
thương
mẹ
Tôi
đậu cử nhân Luật năm 1971.
Ít lâu sau thì xin được
vào tập sự tại văn phòng
của một vị luật sư khá nổi
tiếng bạn thân với bố vợ
tôi. Làm luật sư tập sự
thì nhàn, đồng lương tương
đối cũng khá. Hàng tuần,
đi làm về tôi thường tới
Trung tâm văn hóa Nhật ở
đường Phan Đình Phùng học
thêm tiếng Nhật. Học cho
biết vậy thôi, nghề luật
sư không đòi hỏi phải biết
tiếng Nhật. Sau ba năm tập
sự, tôi thi đậu và được
Luật sư đoàn công nhận
luật sư chính thức, cho
phép treo bảng đồng, lập
văn phòng riêng.
Chưa đầy một năm sau thì
tôi thôi không làm luật sư
nữa mà cũng thôi không đi
học tiếng Nhật, bởi vì các
trung tâm ngoại ngữ đã
đóng cửa. Tôi trông nom
con cái cho vợ tôi đi dạy,
thỉnh thoảng cũng kiếm ăn
được chút đỉnh do liên lạc
với các trung tâm dịch vụ
pháp lý. Người ta đưa các
đơn từ, giấy má tiếng Nhật
hoặc tiếng Anh đến, chúng
tôi dịch phụ. Tiền bạc
trung tâm tính toán rất
tốt nhưng cũng chẳng được
bao nhiêu.
May sao thời kỳ mở cửa,
nhờ chút ngoại ngữ tôi nộp
đơn xin được vào làm trong
một khách sạn kiêm nhà
hàng sang trọng. Tôi giữ
chân tiếp đón khách, mời
họ ngồi vào bàn, ghi những
món họ muốn dùng, báo cho
nhà bếp biết rồi các cô
tiếp viên bưng ra. Tiền
lương đỡ lắm, đã vậy mà
mỗi cuối tháng chúng tôi
còn được thưởng thêm, vợ
tôi có vẻ yên tâm lắm.
Một hôm ông giám đốc khách
sạn cho người gọi tôi lên
văn phòng ở trên lầu. Ông
chỉ chiếc ghế trước mặt
trong căn phòng lạnh bảo
tôi ngồi rồi cầm gói thuốc
ba số năm trên bàn mời tôi
hút:
- Anh quản lý nói anh biết
nói tiếng Nhật ?
- Vâng. Thưa ông giám đốc,
ngày trước tôi có học tại
trung tâm Nhật ngữ vài
năm, giao dịch cũng đỡ
nhưng bỏ lâu không xài nên
đã quên nhiều.
- Bây giờ còn sử dụng được
chứ ?
- Vâng, có lẽ tạm được.
- Vậy thì tốt. Công việc
tôi cần nhờ anh là thế này
anh Trình ạ...
Ông ngắt ngang câu chuyện,
với tay lên chiếc giá ở
phía bên cạnh lấy hai
chiếc cốc cao cẳng bằng
pha lê rồi mở một chai
Champagne của Pháp, rót ra
hai ly, đặt trước mặt tôi
một ly: Mời anh !
- Xin cám ơn ông giám đốc.
- Cứ uống đi mà. Chúng ta
làm hết chai này, vừa uống
vừa nói chuyện...
Ông này là tay sành sỏi,
điệu nghệ. Bây giờ ông mới
mở cái món bài tủ là rút
trong ngăn kéo ra một gói
Dunhill 'black label' mới
tinh còn nguyên xi chưa
bóc giấy bóng, gỡ giấy
kiếng, bảo tôi dụi điếu
thuốc 'ba số' vào chiếc
gạt tàn rồi lịch sự cầm cả
gói chìa về phía tôi, mời
tôi hút.
- Champagne Pháp phải đi
đôi với thuốc Ăng-lê mới
tốt !
- Vâng, thưa ông giám đốc.
- Nào, mời anh !
- Không dám, mời ông giám
đốc.
Chúng tôi nâng ly. Khốn
khổ, rượu Champagne dù
loại 'chính hiệu' của Pháp
hoặc thuốc lá Dunhill
'black label' đi nữa đối
với một luật sư như tôi
cũng đâu có lạ. Vậy mà bây
giờ sao tôi thấy nó ngon
thế, cứ mát cả ruột! Nhưng
cũng sờ sợ, phải có chuyện
gì ông giám đốc mới 'ưu
ái' với tôi đến thế !
- Bên công ty du lịch họ
báo cho chúng ta biết
khách sạn chúng ta sắp đón
một vị khách quan trọng.
Ông này người Nhật, muốn
đích thân sang xem xét, ký
kết hợp đồng về các máy
móc điện tử hay chế tạo
linh kiện điện tử gì đó
tôi không biết rõ. Họ nhờ
chúng ta... Nói thật ra là
họ chỉ thị chúng ta phải
biệt đãi với khách. Phải
dùng mọi cách làm thế nào
khách được vừa lòng.
- Thưa ông giám đốc, chúng
tôi vẫn tiếp đãi hết sức
lịch sự vói mọi khách
hàng.
- Đúng thế, tôi hiểu.
Nhưng theo tôi biết, ông
giám đốc này hình như hơi
già nên rất khó tính. Ví
dụ trên công ty họ báo ông
ta chỉ dùng tiếng Nhật,
không dùng bất cứ một thứ
tiếng nào khác. Ngoài ra,
có lẽ cũng vì tuổi tác,
tính nết ông ta cố chấp,
khắc khổ, không thích giao
thiệp với mọi người.
Xương sống lưng tôi lạnh
toát. Tôi hiểu ông giám
đốc khách sạn đang muốn đề
cập chuyện gì. Quả nhiên,
ông ta kết luận: - Tôi đã
bàn tính với ông quản lý.
Trường hợp này ta phải
dùng tới một người tương
đối lớn tuổi, có căn bản
học vấn - nghĩa là dùng
người trí thức đàng hoàng
chứ không thể đưa ra mấy
cô chiêu đãi viên trẻ đẹp
hoặc vài nhân viên thông
dịch tiếng Anh tiếng Nhật
bình thường. Anh đồng ý
với tôi chứ ?
Đồng ý cái khỉ khô! Tôi là
anh bồi khách sạn chứ là
cái quái gì mà đồng ý với
không đồng ý.
- Thưa ông giám đốc, tôi
nghĩ cũng đúng.
- Xét trong khách sạn, anh
phù hợp với các điều kiện
đó. Tôi chỉ định cho anh
làm công tác mới giúp đỡ
khách sạn. Nếu anh tranh
thủ được cảm tình của ông
ta, chẳng những khách sạn
có hoa hồng riêng cho anh
mà bên đầu tư cũng có phần
thưởng. Họ hứa như vậy.
Còn nếu không tranh thủ
được...
Ông ta bỏ lửng song tôi
hiểu. Có thưởng thì phải
có phạt. Nếu tôi loạng
quạng, không làm nên cơm
cháo sẽ bị mất việc, ở nhà
nấu cho vợ dễ như chơi.
Tình hình như vậy, biết
nói cách nào bây giờ ?
- Thưa ông giám đốc, tôi
không giám nghĩ tới việc
được thưởng nhưng sợ tiếng
Nhật lâu không xài, tôi
quên mất nhiều...
- Được, nhớ tới đâu dùng
tới đó. Anh cứ yên tâm,
tôi sẽ đích thân trông coi
việc này và sẵn sàng cung
cấp cho anh mọi phương
tiện, kể cả tài xế và nhân
viên khuân vác hành lý cho
khách nếu cần. Dứt khoác
chúng ta phải tranh thủ
bằng được cảm tình của ông
ta.
- Vâng, thưa ông giám đốc,
tôi sẽ cố gắng.
Tôi dợm đứng dậy. Ông giám
đốc ngăn lại, lục các giấy
tờ trên bàn: - À này, họ
cho tôi biết tên ông ta là
Kwann Tae Palms... Quái,
cái giấy tôi bỏ đâu mất
rồi?.. À đây…Anh nhớ cho
rõ, chỗ nào tôi cũng ghim
sẵn người của ta, sẵn sàng
hậu thuẫn cho anh một cách
tốt đẹp. Anh đã có đồ vét,
cravát... chưa nhỉ ?
- Thưa có.
- Vậy thì tốt. Anh cầm
giấy này xuống phòng kế
toán bảo cô thủ quỹ tôi
quyết định ứng trước cho
anh hai tháng lương. Đây,
giấy tạm ứng đây. Nếu công
việc tốt đẹp sẽ tính vào
tiền thưởng.
- Vâng, cám ơn ông giám
đốc.
Tôi đi, tay cầm mảnh giấy.
Kỳ lạ, tại sao ông ta lại
tên Kwann Tae Palms, chẳng
giống với Nhật chẳng giống
với Tàu? - Riêng cái họ -
Palms - thì giống với Mỹ.
Theo tôi hiểu, người Nhật
tên họ thường là Watanabe,
Saburo, Yamamoto, Fuda,
Fudo, Honda, Yamaha,
Suzuki .v.v... Ngay đến
cái tên cũng khó hiểu thế
chẳng trách ông ta già,
khó tính, lẩm cẩm, cố
chấp, chỉ nói tiếng Nhật,
không thèm nói tiếng Anh
tiếng Pháp. Ôi, tôi mất
việc dễ như chơi!
Hôm sau, tôi và anh phụ tá
được chiếc xe du lịch màu
trắng mới tinh gắn máy
lạnh đưa ra phi cảng, đón
ông giám đốc Nhật tận chân
cầu thang máy bay. Đây là
ngoại lệ. Theo tôi hiểu,
đáng lẽ chúng tôi chỉ được
đón ở phía trong, sau khi
ông ta đã làm thủ tục,
khám xét, trình các giấy
tờ.
Sau cái liếc mắt 'ra hiệu
ngầm' của cô tiếp viên phi
cảng, tôi sửng sốt: ông
giám đốc Nhật trông còn
trẻ, chỉ trạc ngoài bốn
mươi ngang với tuổi tôi,
nét mặt già dặn có thể nói
là rất có duyên, nước da
ngăm ngăm đen, mắt hai mí
trông nhanh nhẹn tháo vát
chứ không 'một mí' như mắt
người Nhật hay người Đại
Hàn. Đặc biệt, ông ta ăn
mặc theo kiểu khách du
lịch, áo sơ mi ca rô sọc
chìm, quần jean, áo bỏ
trong quần với sợi dây
xanh tuya to bản bằng da
cá sấu, giầy Adidas màu
trắng. Chà chà, tôi thấy
ông ta đẹp trai quá, không
già lão, 'khó tính' một
chút nào hết.
Anh phụ tá đỡ giùm chiếc
va ly trong khi tôi cúi
đầu thật thấp theo kiểu
người Nhật, nghĩa là cứng
đong đong như khúc gỗ bị
bẻ gẫy, chắp tay trước
ngực và cố 'nặn' ra từng
tiếng Nhật:- Kôn ni chi
wa, y ô ku i ras shai ma
shi ta. Hi ji ma shi te ?
(Xin kính chào ngài, chúng
tôi rất vui mừng được tiếp
đón ngài. Thưa ngài đi
đường bình an chứ ạ?)
Ông ta ngớ người nhìn tôi,
nhíu mày suy nghĩ như cố
nhớ lại điều gì. Sau đó
ông ta nhún vai, quyết
định trao chiếc cặp
Xăm-xô-nai cho cô tiếp
viên xách giúp, rồi cũng
chắp tay, cúi đầu thật
thấp chào lại: -
Kônnichiwa! Yôku
irasshaimashita! (Xin kính
chào ông! Tôi rất vui mừng
được gặp gỡ ông!)
Giọng ông ta nhanh và
mạnh, tất nhiên thông thạo
như... tiếng mẹ đẻ chứ
không ỳ ạch như tôi. Tôi
đoán rằng tôi nói 'hay'
quá nên thấy ánh mắt ông
ta có gì vui vẻ, tinh
nghịch pha lẫn nụ cười.
Tôi lại hăng hái 'nặn'
tiếp và tự giới thiệu: -
Wa ta shi wa Trinh de su,
ho te ru Y... y a dô zo yo
ro shi ku! (Thưa ngài, tôi
tên là Trình, nhân viên
khách sạn Y... rất sung
sướng được cử đến đây đón
tiếp ngài !)
Nét mặt ông giám đốc Nhật
vui hẳn lên, ông mỉm cười
nhìn tôi sau đó cũng tự
giới thiệu:Watashi wa
'Kwann' desu,
dôzoyoroshiku! (Thưa ông
tôi tên là Kwann, rất sung
sướng được cử đến đây gặp
ông)
Tiếng Nhật dùng ý giống
như tiếng Việt hay tiếng
Tàu, nhân xưng đại danh từ
'tôi' và 'chúng tôi' nhiều
khi dùng chung với nhau,
những tiếng như
'irasshaimashita' và
'yoroshiku' vừa có nghĩa
là đón tiếp lại vừa có
nghĩa là gặp gỡ, tùy câu
sử dụng. Hừ, lạ thật, tôi
là anh bồi khách sạn chứ
có phải là một VIP nào đâu
mà ông ta nói rất sung
sướng được 'cử' đến đây
'gặp' tôi? Ngoài ra tôi để
ý thấy những câu ông ta
dùng đều... bắt chước tôi
y chang nhưng thu gọn lại,
nhanh và thông thạo hơn.
Tại sao ông ta chọc ghẹo
tôi với ánh mắt hóm hỉnh
như vậy? Tôi nói tiếng
Nhật có gì sai sót chăng?
Kiểm tra và làm thủ tục
tại khu hải quan tương đối
đơn giản do có 'người của
ta' xong, chúng tôi ra
xe.Ông giám đốc Nhật đi
lầm lối khác,tôi đưa tay
lễ phép: Kô chi ra e dô
zô! (Xin mời ngài đi lối
này!) Ông khách giật mình
ngửng lên, vui vẻ: -
Arigatô, zogaimasu! (Vâng,
xin cám ơn)
A, bây giờ thì ông ta
không 'bắt chước' tôi nữa.
Tôi thấy có cảm tình với
ông ta. Rõ ràng là ông ta
mau mắn, lịch duyệt, không
già nua, khắc khổ như ông
giám đốc khách sạn đã cho
biết.
Anh tài xế đã đợi sẵn bên
cạnh chiếc xe, vội vàng mở
rộng các cửa mời mọi người
lên và xếp va ly vào phía
đằng sau. Ông giám đốc ra
hiệu cho tôi ngồi bên cạnh
ông ta, anh phụ tá ngồi
bên trên với tài xế, sau
đó xe chuyển bánh lướt êm,
máy lạnh mát rượi.
Xe chạy qua cổng Phi Long,
vị khách luôn luôn nhíu
mày nhìn những tấm bảng
quảng cáo 'vĩ đại' có vẻ
suy nghĩ.. Cặp mắt ông ta
đăm chiêu, tò mò nhìn từng
gốc cây, từng ngôi nhà lớn
hiện đang xây cất ở hai
bên đường Nam kỳ khởi
nghĩa tức Công Lý cũ,
không hiểu ông ta thấy nó
thế nào so với bên Nhật.
Tôi nhẹ nhàng lấy gói ba
số 5 và chiếc hộp quẹt ga
mới tinh mang dấu hiệu
Công ty du lịch Việt Nam,
lễ độ mời khách:- Ip pon i
ka ga de su ka ? (Xin kính
mời ngài hút thuốc ?)
Ông ta giựt mình quay lại,
nhíu mày khe khẽ lắc đầu:-
Kekhô desu, arigatô!
(Không, tôi không muốn
hút, xin cám ơn!) Đoạn,
không hiểu nghĩ sao, ông
ta cầm gói thuốc, ngắm
nghía hồi lâu rồi bỗng
ngửng lên nhìn tôi:- Do
you usually smoke this
kind of Three Fives
cigarette?
Ôi chao, vậy thì ông ta
cũng nói tiếng Anh chứ đâu
phải chỉ dùng tiếng Nhật
một cách cố chấp? Tôi sung
sướng quá bèn khẽ lắc đầu,
buột miệng nói như cái
máy: - Oh no, sir, we
don't.
Ông ta hỏi tại sao, tôi
đáp 'because...'rồi cũng
chẳng biết because...như
thế nào nữa, bèn trả lời
thành thật:- Because this
kind of cigarette is more
and more expensive than
our salary, out of our
ability.
Vị khách bật cười, rồi tự
nhiên ông ta cười lớn khẽ
vỗ vai tôi thân mật như
một người bạn. Tiếng Anh
ông ta dùng còn thông thạo
hơn cả tiếng Nhật mẹ đẻ
của ông ta: 'Ồ, ông bạn
thân mến, ông bạn nghèo
lắm phải không?'. Tôi lắc
đầu: 'Không, tôi không quá
nghèo nhưng cũng không
nghĩ rằng tôi giàu. Chúng
tôi tiết kiệm tiền bạc'.
Vị khách trẻ gật đầu lia
lịa: 'Vâng, vâng, tôi
hiểu. Tôi cũng có một vài
người bạn Việt Nam ở hoàn
cảnh của ông. Thỉnh thoảng
tôi có gửi quà sang tặng
họ'. Chà, tay này được
quá, người Nhật mà biết
hoàn cảnh của người Việt
Nam, thỉnh thoảng gửi tiền
sang tặng, thật đúng kẻ có
lòng.
Xe chạy ngang qua cửa Nhà
khách Thống Nhất, bên trái
là Nhà thờ Đức Bà. Vị
khách ngắm nghía ngôi nhà
thờ lớn nhất miền Nam, gật
đầu có vẻ vừa lòng. Sau đó
tự nhiên ông ta hỏi tôi:
'Tôi đoán trước năm bảy
lăm ông bạn là một luật
sư?'. Tôi giật mình kinh
ngạc: 'Vâng, trước đây tôi
theo ngành luật. Nhưng tại
sao ngài lại biết điều
đó?'. Ông ta cười trả lời:
'Tôi biết những điều người
khác không biết'.
Xe về tới đường Đồng Khởi
và từ từ táp vào lề trước
khách sạn. Các cô tiếp
viên ra đón, xách giùm va
ly cho khách. Đích thân
ông giám đốc cùng nhiều
người khác dẫn vị quý
khách lên lầu, giới thiệu
từng ưu điểm của căn phòng
hạng nhất, sang trọng.
Lúc tôi xuống, ông giám
đốc đứng nán lại chờ ở
chân cầu thang, thân mật
vỗ vai tôi: - Khá quá, cậu
được việc quá. Tôi đã nghe
báo cáo đầy đủ. Từ nay tôi
cử cậu đặc trách bám sát
ông ta. Công việc đâu đấy
xong xuôi, tốt đẹp tôi sẽ
trích số tiền hoa hồng
thưởng cho cậu và cả bên
công ty đầu tư nữa. Tôi
không quên đâu.
- Vâng, xin cám ơn ông
giám đốc.
Kể
từ hôm ấy, tôi luôn luôn
đi kèm với vị khách Nhật.
Hình như đối với tôi, ông
ta cũng có chút biệt đãi.
Mỗi lần tới công ty đầu tư
hoặc thăm các cơ sở, máy
móc thiết bị của người
Nhật, gặp gỡ ban giám đốc
các cơ quan, lẽ ra tôi
phải ngồi phía sau lưng
như một thông dịch viên,
ông ta giới thiệu tôi là
một người bạn luật sư, bảo
tôi ngồi bên cạnh và luôn
luôn xem xét, bàn bạc với
tôi. Người nước ngoài họ
khôn lắm, dưới con mắt của
một luật sư, tôi thấy rõ
có những điều mới nhìn
mình tưởng họ dại, sự thực
họ nhường một bước để nhảy
một trăm bước. Trong khi
đó, về phía bên mình, tôi
không nói rằng họ dại
nhưng tôi nói họ lanh.
Lanh một cách khôn ngoan
vặt, tiến một bước theo
kiểu 'thắng lợi tinh thần'
trong A.Q. Chính Truyện
của Lỗ Tấn, sau này sẽ
thiệt một trăm bước hay
nhiều hơn. Toàn những ông
thầy dùi cấp dưới, láu cá
vặt mà cứ tưởng mình thông
minh làm 'cố vấn' mà thôi.
Quan hệ quốc tế không thể
dùng các bộ óc láu cá vặt.
Phải có kiến thức, phải có
trí tuệ. Nếu không, được
lợi về sợi dây thong thì
sẽ mất cả con trâu. Gặp
trường hợp đó tôi chỉ im
lặng. Tôi không có quyền
được góp ý kiến. Tất cả
đều biết tôi chỉ là anh
bồi khách sạn, nể khách
nên họ cho tôi được ngồi
cùng bàn một cách khiêm
tốn, tất nhiên không được
quyền góp ý kiến.
Một lần thấy họ 'khôn
ngoan' quá, tôi kể cho vị
khách nghe một đoạn trong
Tam Quốc Chí - một tác
phẩm cổ điển lớn của Trung
Quốc rất quen thuộc với
người Việt Nam: Tào Tháo
dàn gần một triệu quân
trên sông Trường Giang
định chiếm Đông Ngô. Chu
Du, đại tướng Đông Ngô
muốn dùng hỏa công để phá
quân Tào nhưng lại sợ các
chiến thuyền Tào rời rạc,
chạy kịp, đốt không hết
được; bèn nhờ Bàng Thống
xúi cho thuyền Tào kết lại
với nhau. Giữa lúc ấy,
quân Tào không quen thủy
thổ, say sóng. Tào Tháo
hỏi kế. Bàng Thống 'xúi
khôn' là nên dùng vòng sắt
kết các thuyền lại từng
mảng, lót ván bên trên
người ngựa đi được, quân
sẽ hết bệnh. Tháo mừng
lắm, nghe lời. Ra tới bờ
sông, Thống bị một người
nắm áo giữ lại: 'À anh này
gớm thật, dám xúi Tào Tháo
kết thuyền cho Chu Du đốt!
Tháo nó ngu, bộ anh tưởng
chúng ta hết người không
ai biết mưu kế của anh hay
sao?' Bàng Thống giựt mình
nhìn lên, thấy đó là Từ
Thứ. Rồi tôi kết luận: -
Đất nào cũng có kẻ sĩ.
nước nào cũng có kẻ sĩ.
Chẳng qua chúng tôi không
được sử dụng phù hợp khả
năng như bên các ông. Xin
ông đừng nghĩ chúng tôi
hết người.
Ông ta nhíu mày: Có, tôi
hiểu. Và tôi nghĩ đó là
một trong những điều đáng
buồn.Chúng tôi muốn làm ăn
một cách cân xứng, không
muốn'đốt' ai cả. Nhưng quy
luật làm ăn, nếu họ tự đốt
thì họ phải chịu.
Vị khách lâu nay gần như
chỉ nói tiếng Anh, không
nói tiếng Nhật.
Một lần khác, ông ta mua
tặng tôi một chiếc đồng hồ
Seiko five giá bốn mươi
lăm đô, tức gần năm trăm
ngàn đồng Việt Nam. Tôi
cười nói đùa: - Đây là
'phần thưởng' cho sự im
lặng của tôi?
Ông ta cũng cười, lắc đầu:
- Không đúng. Dù không
thưởng thì các ông vẫn
đứng ngoài rìa, giữ vai
trò của người im lặng,
không cần phải thưởng.
- Vậy thì tôi đã có đồng
hồ của tôi rồi.
- Nó đã cũ, nên dùng đồng
hồ mới. Hãy tặng chiếc cũ
cho một người bạn nào
nghèo của ông nếu họ cần
tới.
- Vâng, xin cám ơn, tôi sẽ
làm như vậy.
Công việc ký kết hợp đồng
tiến triển tốt đẹp. Tôi
nhận được phong bì 'ứng
trước' do ông giám đốc
khách sạn trao. Ông bảo
tiền hoa hồng dành cho tôi
khá hơn, tính theo ngoại
tệ, ông ứng trước một phần
để tôi xây xài. Trên
nguyên tắc, nếu chúng tôi
giới thiệu được khách cho
khách sạn thì được hưởng
năm phần trăm, kêu là tiền
huê hồng, tính theo tổng
số tiền phòng các ngày
khách đã ở trong khách
sạn. Đằng này tôi không
giới thiệu nhưng ông giám
đốc cũng tính theo tỷ lệ
đó, coi như tiền thưởng.
Làm ở những chỗ có đô la
ra vô thì sướng thế đấy,
toàn những món bất ngờ mà
mình được hưởng chứ tôi có
công gì đâu. Đồng thời ông
cũng cho tôi, biết còn hai
ngày nữa, tức sáng thứ
Hai, ông khách sẽ lên máy
bay về nước.
Hôm đó là chiều thứ Bảy,
một buổi chiều thành phố
thật đẹp. Mọi việc đã xong
xuôi, vị khách Nhật hình
như hơi rảnh. Ông nhìn qua
khung cửa kính, có vẻ suy
nghĩ và bảo tôi: - Ông bạn
luật sư thân mến - ông vẫn
nói tiếng Anh, không dùng
tiếng Nhật - Tôi sắp về
nước. Tôi nghe nói người
Việt Nam có món 'thịt cầy'
(dog meat) ngon lắm. Nếu
ông bạn vui lòng hướng dẫn
tôi đi thưởng thức được
thì tôi rất lấy làm sung
sướng.
Tôi ngạc nhiên trợn tròn
mắt: - Dog meat? Theo..
theo ý ông nói, đó...đó là
món..'Thịt của con chó ?'
Ông ta mỉm cười:- Đúng
vậy, 'thịt của con chó',
nếu tôi không lầm.
Đoạn, ông ta nói tiếp: -
Theo tôi hiểu, nhà văn
Trung Quốc Lin Yuyang (Lâm
Ngữ Đường) có lẽ cũng
thích món 'thịt của con
chó' nên ông ta viết một
truyện ngắn rất nổi tiếng
lấy tên 'Tướng Quân Thịt
Chó', tôi có đọc qua.
Ối giời ơi, thế này thì
chết. Tôi như từ trên trời
rơi xuống đất. Mặc dầu gốc
dân Thái bình Thái lọ, rất
khoái cái món 'nai đồng
quê' nhưng tôi giải thích
cho ông khách oái oăm biết
rằng thường thường các
quán 'nai đồng quê' không
phải là những nhà hàng
sang trọng, nếu chúng tôi
dẫn khách đến đấy, lỡ có
chuyện gì xảy ra thì sẽ bị
cho nghỉ việc.
- Tất nhiên, ngoài món
'dog meat', chúng tôi còn
có các đặc sản khác như
ếch chiên bơ, cua rang
muối, rắn xào lăn v.v...
rất ngon, chúng ta nên đến
đấy thì tốt hơn.
Ông ta gật đầu: - Cũng
được. Nhưng chỉ có ông với
tôi đi thôi. Và tôi lái
xe.
Ối giời đất ơi, lại nguy
hiểm nữa. Tôi báo cáo với
ban giám đốc. Ông quản lý
lắc đầu lè lưỡi: - Chết,
ông ấy có biết đường đâu
mà lái ? Người nước ngoài
mà lái xe trên đường phố
Sài Gòn thì coi như tiêu
luôn sinh mạng. Thôi, ông
Trình cố nói kheo khéo
giành lấy tay lái.
Tôi lái xe. Ông giám đốc
Nhật ngồi bên cạnh cứ tủm
tỉm cười vì nghe tôi kể
lại những lời của ông quản
lý. Chúng tôi tới quán
Thanh Sơn ở đường Nguyễn
Cư Trinh. Đây là hậu thân
của quán Ba Thừa ở đường
Bùi Viện ngày trước. Thanh
Hải, Ba Thừa trước đây
thường rất nổi tiếng với
món la-de đặc - la-de ướp
lạnh đến mức tự nó đông
lại, phải vỗ vỗ đáy chai
cho chảy ra, không phải bỏ
đá - và những món đặc biệt
miền Nam như cua rang
muối, ếch chiên bơ như đã
kể trên.
Chúng tôi đang ăn, ông
khách Nhật luôn luôn gật
đầu tấm tắc khen ngon thì
bọn trẻ bán thuốc lá, bán
vé số nghe tiếng nước
ngoài bèn bu lại mời mua.
Ông ta lấy một gói 'ba số'
và đưa tờ năm đô la.
- Nô, nô, cái này năm chục
ngàn, cái này có mười mấy
ngàn, hổng đủ tiền thối !
Ông ra hiệu cho cả, tụi nó
mừng rỡ 'thánh kiu' rối
rít rồi kéo nhau đi. Một
đứa khác tới trễ không
được chia phần bèn để cả
xấp vé trước mặt ông, tỳ
tay như nằm nửa người trên
bàn mời mua bằng được. Ông
lắc đầu.
- Ông này sắp về nước
không mua vé số đâu em ạ.
Cậu thanh niên chạy bàn
hình như con trai ông bà
chủ tiệm đi ngang bèn
'bợp' nhẹ cho nó một cái,
đuổi nó ra ngoài. Ối cha,
lúc nó đứng dậy, khuỷu tay
loạng quạng thế nào đụng
phải đĩa lươn um, hất ráo
xuống quần tôi. Nóng thì
không nóng nhưng bẩn. Nhòe
nhoẹt. Tôi bực quá đâm
gắt:
- Thấy mẹ người ta..Đã bảo
mà ! Làm thế nào bây giờ ?
Nhà hàng đem thau nước ra
lau giùm. Xong, ông khách
mỉm cười, im lặng ngồi hút
thuốc lá. Cái mặt tôi lúc
đó chắc'dễ thương'quá. Ông
hỏi:
- Bạn vừa mới nói 'th-ay
me' (thấy mẹ). Vậy 'th-ay
me' là gì ? Một tiếng lóng
hay một câu chửi ?
Trời đất, đang bực, đến bố
tôi cũng không biết 'thấy
mẹ' là một tiếng lóng hay
một câu chửi. Tôi trả lời
đại 'thấy mẹ' là... 'see
mother !
Ông ta lắc đầu: - No, it
isn't. In Vietnamese,
'thấy mẹ', it means...
Tôi giật mình. Hai tiếng
'thấy mẹ' ông ta phát âm
tiếng Việt rất chuẩn... y
như người Việt. Tôi ngạc
nhiên: - Do you understand
Vietnamese ?
Ông ta mỉm cười, gật đầu:
- Yes, I know very well.
Because...
Rồi như không nín cười
được nữa, ông ta bỗng cười
sằng sặc và... tuôn ra một
tràng tiếng Việt pha lẫn
tiếng chửi:
- Bởi vì tao là một thằng
người Việt trăm phần trăm
không có tí ti máu nước
ngoài nào hết. Cái thằng
ngốc ! Tao với mày học với
nhau hằng bao nhiêu năm ở
Chu Văn An mà mày không
nhận ra tao. Rõ thật !...
Một tia sáng chợt thoáng
qua trong óc tôi:
- Cậu... cậu là thằng Quân
đen ?
- Chứ còn đứa nào vào đây
nữa!
- Hèn chi...
- Hèn chi cái gì ?
- Tớ hơi ngờ ngợ, trông
cậu quen quá, ngay từ lúc
đầu mới gặp cậu ở chân cầu
thang máy bay.Thì ra...
- Thì ra 'cố nhơn' phải
không? Còn tớ, vừa trông
thấy cậu tớ nhận được
liền.
- Xin lỗi, tại tớ yên trí
cậu là một tay giám đốc
người Nhật. Hơn nữa cậu
lấy tên Kwann Tae Palms...
- Dễ lắm, cậu nhớ tên tớ
là gì không ? - Phạm Thế
Quân. Lúc nhập quốc tịch
Mỹ tớ đùa nghịch đổi cái
tên Quân Thế Phạm thành
Kwann Tae Palms chơi chơi
cho vui, chỉ có vậy thôi
không có gì khó.
- Cậu quốc tịch Mỹ, không
phải quốc tịch Nhật ?
- Ừ. Vợ tớ người Nhật.
Quân kể cho tôi nghe: Hồi
đó học xong Kỹ sư Phú Thọ,
hắn được bổ đi làm kỹ sư
công chánh tại một tỉnh
miền Trung xa lắc. Ngày 30
tháng 4, gặp tàu, hắn nhảy
sang Mỹ, vừa đi làm vừa cố
gắng học về ngành điện tử.
Trong trường hắn học có
một cô nữ sinh viên người
Nhật, hai bên quen nhau,
thương nhau, sau khi tốt
nghiệp bèn làm đám cưới.
Hắn leo dần lên được chức
phó giám đốc của một công
ty Mỹ. Vợ chồng hắn có đứa
con gái đầu lòng, bố mẹ vợ
hắn viết thư giục thu xếp
đem con về chơi bên Nhật.
Té ra bố vợ hắn là một nhà
tư bản, tổng giám đốc một
công ty lớn có nhiều chi
nhánh ở Nhật cũng chuyên
về điện tử. Bây giờ vợ
chồng hắn đã có đứa con
thứ hai - con trai - rất
xinh và hiện hắn đang làm
giám đốc một công ty chi
nhánh cũng nằm dưới quyền
ông già...
- Ông bố vợ tớ lớn tuổi
nên cẩn thận lắm cậu ạ. Cử
tớ sang Việt Nam nhưng lại
sợ tớ người Việt, phía bên
này sẽ ỷ y, bởi vậy ông ra
lệnh cho tớ phải nói toàn
tiếng Nhật và đánh tiếng
rằng 'ông giám đốc' đã già
nên rất khó tánh.
- Tớ hiểu. Người nước
ngoài họ vẫn thận trọng
như vậy.
Hắn cười hề hề:- Tiếng
Nhật thì tớ cũng tà tà như
cậu vậy thôi, do vợ tớ
dạy. Sang bên này gặp cậu,
tớ mừng lắm. Không ngờ sau
bao nhiêu năm, hai thằng
chó chết tụi mình gặp
nhau...
- Cậu tạo sự nghiệp bằng
hai bàn tay, không phải là
một thằng chó chết.
- Chó chết chứ sao lại
không chó chết ? Một đời
du tử...
Gương mặt hắn hơi buồn.
Hắn khẽ thở dài:Tớ xin lỗi
cậu về việc làm mặt xa lạ,
bữa nay mới bày chuyện
'dog meat'để gặp riêng
cậu.Từ hôm gặp cậu tớ rất
mừng, đinh ninh thế nào
cũng sẽ nhờ cậu một
việc...
- Chuyện gì ? Tớ sẵn lòng.
- Như cậu biết đấy, tớ còn
một bà mẹ già. Năm nay bà
cụ tớ đã tám mươi mốt
tuổi, đôi mắt đã lòa, ở
với ông anh cả tớ ở Nam
Định ngoài Bắc. Tớ thương
mẹ tớ lắm.
- Có, tớ hiểu. Làm con thì
ai cũng thương cha mẹ.
- Cám ơn cậu. Ngày trước
gia đình tớ cũng nghèo như
gia đình cậu. Bà cụ tớ
thắt lưng buộc bụng, lai
xai lưới xưới buôn bán mấy
trái cam trái quýt với đứa
em gái tớ ở chợ Bà Chiểu,
nuôi tớ ăn học. Tớ mới tốt
nghiệp, có thể nói là chưa
báo hiếu gì được, đến lúc
hữu sự thì lại nhảy đi
sống lấy một mình không
biết gì đến mẹ. Điều đó tớ
rất ân hận. Cách đây mấy
năm tớ có viết thư về quê
liên lạc được với ông anh
cả tớ. Từ đấy tớ luôn gửi
quà và tiền về để gia đình
ông anh có phương tiện
phụng dưỡng mẹ tớ. Nhưng
tiền bạc là một chuyện mà
tình cảm gia đình lại là
một chuyện khác.
- Cậu nghĩ rất đúng. Rồi
sao nữa ?
- Tớ định nhờ cậu đem một
món tiền khá lớn ra Bắc
đưa cho ông anh tớ, giúp
đỡ ý kiến ông ấy sửa sang
nhà cửa, xây lại ngôi từ
đường khang trang đẹp đẽ
theo ý muốn của bà cụ, và
nói với cụ rằng tớ hứa nội
trong năm tới thế nào cũng
thu xếp đem vợ con về Việt
Nam thăm mẹ.
- Được.
- Tớ đã nói với tay giám
đốc khách sạn là nhờ cậu
ra Hà Nội xem xét giùm tớ
tình hình giấy tờ ngoài ấy
ra sao, có cần gì sửa chữa
không. Tay giám đốc rất
đồng ý. Việc đó rất dễ,
với con mắt một luật sư
cậu chỉ liếc qua là biết
liền có khi còn hơn tớ
nữa. Rồi cậu sẽ liên lạc
với tớ sau. Nhưng chuyện
chính là về Nam Định, tớ
giữ kín không cho ai biết.
Khoảng chín giờ sáng mai
tớ đem tiền đến nhà cậu, ở
chơi một ngày, tụi mình
chuyện trò thật kỹ. Cậu
nắm vững mọi việc rồi là
sáng thứ Hai tớ lên máy
bay về Nhật. Bà cụ cậu vẫn
khỏe chứ ?
- Cám ơn cậu, bà cụ tớ còn
nhưng năm nay đã bảy mươi
chín, kém bà cụ cậu hai
tuổi, không được khỏe lắm.
Thỉnh thoảng cụ vẫn nhắc
cậu Quân không biết bây
giờ ở đâu, tớ nói có lẽ
bên Mỹ.
- Thế này nhé, lát về cậu
đưa tớ ghé vào chào cụ một
chút rồi mai tớ đến. Cậu
vẫn ở Tân Định?
- Ừ.
Hôm sau hắn tới. Buổi
chiều, ăn cơm xong, hắn
ngồi một mình ngoài hiên
trên lầu bên thành lan
can. Nhà tôi vắt hai ly
cam tươi bưng ra. Hắn mỉm
cười nhìn tôi, khe khẽ lắc
đầu: - Chị cẩn thận giống
hệt nhà tôi ở bên Nhật...
À này, Trình, cậu còn nhớ
bài 'Du tử ngâm' của Mạnh
Giao ngày trước cụ Tú Anh
dạy tụi mình hồi lớp Đệ
thất Đệ lục ở Chu Văn An
không nhỉ ?
Tôi cười: - Nhớ chứ !
Không thuộc, không viết ra
chữ, cụ mắng muốn chết.
Đứa nào mà chẳng nhớ...
Tay hắn đang cầm cây que.
Hắn gõ nhè nhẹ lên chiếc
song sắt trên thành lan
can và đọc khe khẽ:
Từ mẫu thủ trung tuyến
Du tử thân thượng y
Lâm hành mật mật phùng
Ý khủng trì trì quy
Thùy ngôn thốn thảo tâm
Báo đắc tam xuân huy
(Sợi chỉ trong tay mẹ hiền
May thành chiếc áo trên
thân người con du tử
Lúc con ra đi mẹ khâu thật
kỹ
Vì sợ lâu ngày con chậm
trở về
Nào ai dám nói một tấc
lòng của cỏ
Có thể báo đáp được ánh
dương của ba tháng xuân ?)
- Mỗi lần nhớ tới bài thơ
ấy tớ lại ứa nước mắt, cậu
ạ.
- Chuyện, thơ Đường. Ngay
đến cụ Nguyễn Du cũng còn
phải mượn ý viết thành câu
thơ trong truyện Kiều:
'Dám đem tấc cỏ báo đền ba
xuân' huống chi tụi mình !
Hắn thở dài:
- Ở bên Nhật, hễ bận thì
thôi, cứ lúc nào rảnh đầu
óc tớ lại miên man nghĩ
tới hình ảnh ba mẹ con tớ
lúc mới di cư vào Nam. Ông
cụ tớ mất sớm hồi gia đình
còn ở ngoài Bắc. Mẹ tớ một
thân một mình tần tảo nuôi
tớ ăn học. Con Chi, em gái
tớ( chắc cậu đã biết), lúc
ấy hãy còn nhỏ mới lên
bốn; còn tớ lên sáu. Khổ
lắm. Mẹ tớ trước bán bánh
cuốn, sau bán trái cây ở
chợ Bà Chiểu. Lúc tớ thi
đậu vào lớp đệ thất trường
Chu Văn An là lúc mẹ tớ đã
dành dụm được chút đỉnh,
không phải bữa đói bữa no
vậy mà như cậu thấy, trong
túi tụi mình hàng ngày đi
học chẳng có đứa nào có
lấy một xu. Thỉnh thoảng
bà cụ tớ hay bà cụ cậu cho
một đồng thì hai đứa mình
chia nhau uống chung một
ly nước mía. Bà cụ tớ quý
cậu lắm. Nay hai mắt cụ đã
lòa...
- Có, tớ biết. Hôm ông anh
cả vào chơi đón cụ ra Bắc,
tớ có đi tiễn. Ông anh mua
vé tàu hỏa Thống Nhất, ghế
ngồi, bảo sẽ xuống ga Nam
Định. Thấy đông người quá,
trong tàu chật như nêm
cối, ghế cứng mà lại phải
ngồi ba ngày ba đêm không
được nhúc nhích, tớ chảy
nước mắt. Cụ cũng khóc,
đưa hai tay quờ quạng sờ
mặt tớ và nói sẽ chẳng bao
giờ có dịp gặp lại...
Quân chớp mắt, hắn cúi mặt
như cố che giấu một cái gì
đó đang dâng lên trong cổ
họng, sau khẽ thở dài nói
nhỏ với tôi:
- Tớ chỉ lo mẹ tớ mất
trước khi tớ về, cậu ạ. Ra
ngoài ấy cậu nhớ lạy mẹ tớ
một lạy, xin cụ tha thứ
cho tớ và nói, năm tới thế
nào tớ cũng về thăm mẹ,
càng sớm càng tốt.
- Được, cậu cứ yên tâm.
- Được ngồi ăn cơm với cụ
và vợ chồng cậu tớ cảm
động lắm. Tớ mong được tự
tay xé thịt gà để riêng ra
đĩa, tiếp vào bát cho bà
cụ tớ cũng giống như cậu.
Mẹ tớ hai mắt đã lòa...
Thế rồi sáng thứ Hai, hắn
lên máy bay về Nhật thì
sáng thứ Ba tôi ra Hà Nội.
Tôi đi xe lửa, vé nằm,
loại tàu nhanh hai ngày
hai đêm, không đi máy bay
vì tính tôi quen tiết
kiệm. Những lúc ngồi bên
cửa sổ ngắm cảnh núi non
hùng vĩ của vùng đèo
Ngang, đèo Hải Vân, đầu óc
tôi cứ vương mang nghĩ tới
hình ảnh lúc hắn lên máy
bay.
Chúng tôi đưa tiễn, hắn
giơ tay chào tạm biệt
'Sayônara !'. Rồi trong
lúc mọi người không để ý,
hắn kín đáo chắp tay lạy
về phía tôi một lạy. Tôi
hiểu ý nghĩa của cái lạy
đó nên chỉ gật đầu cho hắn
yên tâm và giơ tay chào
tạm biệt: 'Sayônara!'. Bây
giờ tôi có bổn phận đem
cái lạy đó ra Bắc, cùng
với lời dặn hắn sẽ trở về.
Và đầu óc tôi cứ miên man
nghĩ đến bài ca của người
du tử:
Từ mẫu thủ trung tuyến
Du tử thân thượng y...
Người con nào thì cũng
thương mẹ. Tôi yêu bài thơ
đó lắm.
Nguồn: Internet/Thunhan.org