Lời bạt:
Sau những ngày cuối năm ở Saigon, ngày đầu năm mới trở về thấy trong vườn lác đác những bông hoa tím. Loài hoa này du nhập vào vườn của Mẹ ngày xưa do một người bạn nào đó của Thế Luân ,kèm theo một chuyện tình buồn về loài "lưu ly thảo".Câu chuyện và vẻ đẹp của màu hoa lưu lại một ấn tượng lạ lùng trong tâm tưởng. Ngày theo chồng tôi mang những hạt hoa nhỏ xíu này cho anh trồng trong mảnh vườn sau nhà, và nó sống dịu dàng ở đó, như tình yêu êm đềm anh dành cho tôi, có điều chẳng bao giờ nó nở rộ như ngày ở Dalat để tôi có thể hái từng bó nhỏ cắm vào chiếc bình rượu Ngũ Gia Bì, đặt trên góc cái kệ sách màu nâu Bố tặng khi Thế Luân vào Đại Học...
Nỗi ám ảnh lạ lùng trong tôi về loài hoa này gợi ý cho tôi viết một câu chuyện ngắn, lâu lắm rồi. Nay nhân cành hoa nhỏ nhoi trong vườn nhắc nhớ, xin chép gửi tặng Thế Luân, Hà Vũ, mẹ của Phúc Phúc, bạn bè, và những ai cũng yêu loài hoa nhỏ bé này, như tôi, như các con tôi, và anh,...như một món quà cuối mùa đông này.
Như Luân
Vườn hoa tím
Như Luân (BTX 66-73)
-Alors, je serai avec vous en pensee.
Anh nói thế cùng với nụ cười, trong khi nhìn cô bé xinh xắn đang đứng trước anh, cô bé đáng yêu và rạng rỡ với khuôn mặt tràn đầy hạnh phúc. Tuần sau cô bé sẽ làm lễ cưới ở nhà thờ, và cô bé muốn anh đến đó trong giờ phút thiêng liêng ấy. Nhưng anh không thể, nại cớ rằng anh ngoại đạo và không muốn bị lúng túng trong các nghi lễ.
- "En pensee" thôi sao?
Cô bé nhìn anh, điệu bộ nũng nịu của một đứa em quen được anh chiều chuộng. Anh nhìn thấy qua đôi mắt cô bé một tâm hồn trong suốt thánh thiện, không nghi ngờ gì điều anh vừa nói ra. Cũng may là anh đã buột miệng nói câu này bằng tiếng Pháp nên cô bé có thể hiểu theo nghĩa mà cô bé muốn. Còn anh? Anh nhìn khoảng sân trước chỗ hai người đang đứng, hàng trăm cây myosotis nở hoa tím ngát, nhẹ nhàng rung trong hơi gió đông se lạnh của buổi sáng cao nguyên và nhớ lại những mùa hoa nở vừa qua, từ khi cô bé đi nhẹ vào đời anh như một làn hương dịu dàng.
- Em muốn xin thầy một điều, không biết có được không?
- Em cứ nói.
- Em muốn xin thầy vài cành hoa này, nó dễ thương quá, để em cắm vào cái lọ nhỏ nơi bàn học của em.
- Em hái đi.
- Thầy hái cho em. Người ta bảo rằng để người lạ hái thì hoa sẽ chết.
Anh bật cười. Nhưng anh cũng hái cho cô bé một bó nhỏ những bông hoa tím nhẹ như có lẫn màu xanh lam này.
- Thầy biết không, hoa forget- me- not này dễ thương là nhờ cả cái đốm trắng giống như nhị của nó đó. Mỗi lần nhìn cả vườn hoa nở thế này em thấy như có bao nhiêu đôi mắt sáng mở lên nhìn mình.
- So sánh hay ghê. Tôi chưa nghe ai nói như thế cả. Hoa này tiếng Pháp gọi là myosotis đó.
- A, dễ thương quá.Chữ này nghe êm đềm hơn forget- me- not nhiều.
Rồi cô bé chào anh, bằng cả nụ cười trên khuôn mặt cũng êm đềm như lời cô bé nói. Nhưng hốt nhiên lòng anh xôn xao...
Một buổi chiều chủ nhật anh đang ngồi với bức tranh vẽ dở dang trong phòng thì cô bé đến. Cô bé ngạc nhiên nhìn những bức tranh trên tường:
- Thầy cũng vẽ nữa sao?
- Ừ... tôi vẽ cho những cảm xúc riêng tư của mình, cho những kỷ niệm trong đời và cho cả học sinh của tôi nữa.
- Thầy có nhiều học sinh không?
- Chưa nhiều lắm. Nhưng ở trường thì đông vui hơn ở nhà.
- Ở nhà? Em đâu thấy ai đến học bao giờ?
- Có chứ. Họ là người lớn, và hầu hết gọi tôi bằng anh nên có gặp em cũng không nhận ra đâu.
- Sao kỳ vậy? Em sẽ chẳng bao giờ gọi thầy như thế đâu.
- Vì sao?
- Vì thầy tên Anh rồi. Nếu em gọi "anh" tức là em gọi tên thầy. Em chẳng dám.
Anh bật cười vì điều cô bé nói.
- Thầy có vẽ cô học trò nào bao giờ chưa?
- Không. Không thể được.
- Tại sao ạ?
-Mẹ tôi sẽ trông thấy và la chết. Em không thấy hôm nào em tới học mẹ tôi cũng đi qua đến mấy lần sao?
- Thầy được giữ kỹ quá há! Hèn chi chiều nay thầy cũng ở nhà.
Cô bé cười. Tiếng cười trong vắt.
- Những ngày nghỉ như thế này,nếu không vẽ tranh thầy sẽ làm gì?
- Tôi sẽ nghỉ ngơi và nghĩ ngợi.
- Thầy nghĩ gì ạ?
Anh định trả lời: "Tôi nghĩ về em", nhưng anh lại không nói ra.
- Nghĩ... mọi điều. Và điều nào làm tôi thấy dễ thương, tôi sẽ nghĩ lâu nhất.
- Vậy thầy có nghĩ thầy sẽ phải thưởng em nếu em thi đỗ không? Nếu chưa thì thầy phải nghĩ ngay, vì em đỗ rồi đó.
Anh ngỡ ngàng:
- Và em đến chào tôi để đi thi đại học, phải không?
- Em đến để thầy khen em thôi. Còn đại học thì em không đi đâu cả. Em thi đại học Đà Lạt mà, thầy quên rồi sao?
Anh mở chiếc hộp xinh xắn đặt dưới bàn:
- Phần thưởng của em đó.
Cô bé nhìn rồi reo lên:
- A...,kẹo. Thầy muốn thưởng em loại kẹo nào, thầy phải bóc cho em chứ.
Anh bóc cho cô bé một viên kẹo hồng:
- Viên kẹo đẹp nhất, để mừng em.
Cô bé ngồi xem anh vẽ suốt chiều hôm đó. Mẹ anh không qua lần nào.Không biết bà cụ nghĩ anh đang tiếp ai.
Cô bé cứ đến học anh, những ngày tiếp theo. Quen rồi nên có khi cô bé kể thật nhiều chuyện huyên thuyên, về các thầy cô đang dạy, về các môn học, và về cả những cậu sinh viên đi theo cô bé trên đường về.
- Không ai nói năng gì với em sao?
- Không thầy ạ. Họ chỉ nhìn em và lặng lẽ đi theo.
- Thời đại này mà còn những hình ảnh như vậy thật là hiếm có.
- Thầy nói vậy là sao?
- Tôi tưởng bây giờ văn minh hiện đại và tốc độ đã làm cho các cậu con trai mất hết lãng mạn và không còn đi theo như thời xưa.
- Ngày xưa thầy có theo ai không?
- "Ngày xưa" tôi chỉ là con nít, theo sao được. Nhưng khi lớn lên thì cũng thế. Nhìn cô nào, nhất là cô ấy lại có vẻ thích mình là run muốn chết rồi nên không đi theo thì biết sao hơn.
- Vậy mà bây giờ thầy vẫn một mình!
- Tại các cô ấy đều đi nhanh quá, tôi theo không kịp.
Cô bé cười. Lại tiếng cười trong vắt ấy. Tiếng cười và hàm răng xinh làm lòng anh lại xôn xao.
Rồi cô bé lên năm thứ hai. Vẫn đều đều những buổi học thêm như thế. Mùa đông năm đó vườn anh cũng nở tím ngát những bông hoa myosotis nhỏ bé,nhưng anh trồng thêm một hàng marguerite ở sát sân nhà. Cô bé thích thú nhìn những bông hoa trắng muốt với đốm nhị vàng nở rực rỡ đầu tiên.
- Thầy ơi, hoa này bói được phải không ạ?
- Bói? Bói như thế nào em nói xem.
- Có một cô giáo chỉ cho tụi em. Mình nghĩ đến một người, nhắm mắt lại rồi hái một bông hoa. Sau đó dứt ra từng cánh và đọc từng câu. Cánh cuối cùng rơi vào câu nào thì đó là điều người ấy muốn nói với mình.
- Những câu gì thế?
Cô bé nhìn anh, ánh mắt dí dỏm:
- Thầy cho em hái một bông hoa, em sẽ bói cho thầy xem.
- Đồng ý.
Cô bé nhắm mắt. Hàng mi dài khép kín làm cho khuôn mặt hiền dịu dễ thương hơn. Rồi cô bé dứt từng cánh từ bông hoa vừa hái:
- Je t'aime, un peu, beaucoup, passionnement, a la folie, pas du tout... (Tôi yêu em, ít, nhiều, say mê, điên cuồng, không gì hết...)
Cánh hoa cuối cùng dừng lại ở chữ "je t'aime". Cô bé mở mắt ra, một chút màu hồng vương trên đôi má. Nhưng khi vừa gặp ánh mắt anh nhìn, cô bé vội vã quay đi. Anh nghe một cái gì chẹn ngang lồng ngực.
- Huyền Trân..., khi hái hoa vừa rồi em nghĩ đến ai?
- Em không nói được.
- Tại sao? Em bắt đầu trở nên bí mật với tôi rồi à?
- Em chưa thể kể cho thầy được.
- Nghĩa là em có một cõi riêng tư...
- Chưa hẳn là như thế ạ.
- Tại sao em không thể nói vừa nghĩ đến ai?
Anh không nhận ra giọng nói của mình đang đổi khác. Còn Huyền Trân, hình như cô bé hơi xấu hổ. Nhưng cô bé nhanh chóng chuyển sang giọng tinh nghịch thường ngày:
- Em nghĩ về đức vua của nước Chiêm Thành!
Rồi cô bé ôm tập chạy nhanh ra cổng, bỏ lại anh với đám cánh hoa trắng rơi rụng trên sân...
Và bây giờ thì cô bé ở đây. Cô bé sắp thuộc về một người và sắp bắt đầu một cuộc sống mới. Còn anh, vẫn nếp sống cũ trầm lặng và nghiêm túc như công việc mà anh chọn lựa. Nhiều khi anh cũng tự trách mình sao đã quá câu nệ với những quan niệm khắt khe mà cuộc đời đặt ra, để không bao giờ dám phá vỡ khoảng cách vô hình giữa anh và Huyền Trân. Có phải vì tiếng "thầy" mà cô bé luôn luôn gọi anh một cách tin cậy? Hay vì nề nếp của một gia đình cổ điển như gia đình anh? Quả thật, ngay cả với chính mình anh cũng không thể vượt ra khỏi cái ranh giới đã ngầm được quy định đó. Nhiều bạn bè chê anh dở hơi vì không rủ rê được anh tham gia những dịp vui chơi của họ. Hình như anh đã quen với sự chừng mực kể cả trong tình cảm, nên Huyền Trân mãi mãi chỉ là một giấc mộng êm đềm mà ngoài những lúc dạy cô bé học, chỉ có những câu chuyện cô bé ríu rít kể cho anh, để anh nhìn cô bé nói cười, lắng nghe giọng cô bé khi rộn ràng khi nhỏ nhẹ và thấy cuộc sống dễ thương.
- Thôi em về đây. Em sẽ không bao giờ quên vườn hoa tím của thầy. Nó đã nở từ khi em bắt đầu đến học, từng mùa đông qua.
- Em còn nhớ tôi đã dạy em tên nó là gì không?
- Nó là forget-me-not thầy ạ. Tên nó đã là một lời từ biệt rồi.
Cô bé nhìn anh. Hình như màu tím của loài hoa tràn đầy trong ánh mắt. Anh tiễn Huyền Trân ra cổng rồi trở vào trên lối đi trải những viên sỏi trắng, nghe tiếng chân mình vang lên lẻ loi. Anh nhớ lại câu nói của Huyền Trân trước khi về. Em muốn dặn dò tôi điều đó ư? Tôi sẽ khó mà quên em, khuôn mặt trẻ thơ đã đến cùng tôi trong những năm tháng đầu tiên tôi làm thầy giáo. Định mệnh đã đưa em đến gần rồi đẩy em xa tôi, gần như tuổi tác giữa tôi và em, và xa như vị thế của chúng ta trong cuộc sống. Nhưng trong tâm tưởng tôi, em sẽ mãi hoài là một ý niệm êm đềm..."
Như Luân
1998
